Achter elk probleem zit een leerling

"Wie heeft er zijn huiswerk niet gemaakt?" vraag ik aan mijn leerlingen van het vierde jaar tso. Met lede ogen - en eerlijk gezegd niet echt verrast - zie ik dezelfde handen de lucht ingaan. Met een zucht zet ik nog maar eens een nulletje op papier, voor sommige leerlingen ziet het er niet goed uit.

Voor wie in het onderwijs staat, is dit frustrerende scenario hoogstwaarschijnlijk niet onbekend. Huiswerk is een pijnpunt, dat was het in mijn tijd als leerling, dat is het voor mijn leerlingen nu en dat zal het hoogstwaarschijnlijk in de toekomst ook nog zijn. Het leven wordt steeds drukker en wanneer school niet stopt als je de schoolpoort uitstapt, is het begrijpelijk dat er zo nu en dan wel eens iets vergeten wordt. Dat is waarom het vinden van een correcte planningsmethode zo belangrijk is, zeker in tijden van COVID-19 waar de leerlingen halftijds online lessen volgen en steeds meer zelfstandig moeten werken. Maar wat is het excuus van de leerlingen als ze een document op het einde van de les moeten uploaden?

Als nieuwe leerkracht klinkt dit scenario alleszins zeer herkenbaar. Bij een eerste keer kan je de leerlingen respijt geven en ervan uitgaan dat het iedereen wel eens kan overkomen. Wanneer die ene keer verandert in drie en dan vijf, moet je toegeven dat je niet te maken hebt met een ongelukkige samenloop van omstandigheden maar met een storende gewoonte. Een gewoonte waarmee ze, in de meerderheid van de gevallen, hun eigen leerproces in de weg staan, maar in andere situaties ook hun medeleerlingen storen. Niet wetend hoe ik dit best kon oplossen, ging ik te rade bij een collega die mij haar methode uitlegde: zet het indienen van taken op punten, zelfs al is het maar één puntje. Vol goede moed voerde ik de nieuwe methode in en zag dat het merendeel van de leerlingen opeens hun huiswerk op tijd af had. Maar wat met die enkelingen die nog steeds niet in orde waren?

In november kwam ik op Facebook een artikel tegen uit de Volkskrant: Die ene leerling, een interview met Ismail Aghzanay*. Aghzanay zat met eenzelfde probleem als ik: een leerling die chronisch zijn huiswerk niet indiende. Toen hij uiteindelijk de leerling hierover aansprak, bracht dit duidelijkheid: deze leerling leefde op zichzelf en kon geen prioriteit geven aan school. Zijn grootste zorg was hoe hij zijn kamer zou betalen die maand en hoe hij moest rondkomen.

Voor zover dat deze uitspraak een openbaring was voor Azghanay, was het voor mij een confrontatie met mezelf. Ik prijs mezelf altijd dat ik oog heb voor mijn leerlingen: als er storend gedrag wordt gesteld tijdens de les, zal ik hen na de les eventjes apart nemen om te horen wat er aan de hand is en wanneer een leerling overduidelijk met iets zit, zal ik ook altijd voorstellen dat ze eventjes in het Verdiep kunnen werken en wat tijd voor zichzelf kunnen nemen. Bij het niet indienen van huiswerk was dit echter nog niet bij me opgekomen. Het is zo'n veelvoorkomend probleem dat het gemakkelijk is om de leerling erachter te vergeten. Het is dan ook goed om van tijd tot tijd herinnerd te worden aan het feit dat achter elk probleem een leerling schuilgaat. Verbondenheid is een leermiddel dat onmisbaar is in een gezond leerklimaat. Wanneer jouw leerlingen gehoord worden, zullen zij ook gemakkelijker naar jou luisteren.

Kort samengevat neem ik uit dit artikel mee dat luisteren naar jouw leerlingen belangrijk is. School is slechts een onderdeel van het leven van de leerling en hun schoolcarrière wordt beïnvloed door meerdere externe factoren. Als je als leerkracht hier oog voor hebt, dan kan je een leerklimaat organiseren dat gezond en leerrijk is voor leerling en leerkracht.

Bronnen: Kuiper, R. (2020, 11 15). ‘Meneer, zei hij, ik ben een beetje in de stress’. Retrieved from www.volkskrant.nl: https://www.volkskrant.nl/mensen/meneer-zei-hij-ik-ben-een-beetje-in-de-stress~bf7e2b98/?fbclid=IwAR3ucDAa0WYKBGNq8o-5bQCjgvUY29DA0xkswS0OS-s3KwitXkWtFtiScng

---

* 'Die ene leerling' is een collumn in de Volkskrant waarin leerkrachten, docenten en hoogleraren vertellen welke leerling hun kijk op het vak veranderde.